گنج حکمت

ای رفیق!

• نویسنده: حسین واعظ کاشفی
• اثر: اخلاق محسنی

روزی حضرت عیسی روح الله می گذشت. ابلهی با وی دچار شد و از حضرت عیسی سخنی پرسید؛ بر سبیل تلطفّ جوابش باز داد و آن شخص مسلمّ نداشت و آغاز عربده و سفاهت نهاد. چندان که او نفرین می کرد، عیسی تحسین می نمود.

قلمرو فکری:

روزی حضرت عیسی (ع) از مکانی می گذشت. نادانی با ایشان برخورد کرد و از حضرت عیسی سوالی پرسید؛ از روی مهربانی جوابش را داد و آن شخص جواب را نپذیرفت و شروع به فحش و ناسزا کرد. طوری که او نفرین می کرد اما حضرت عیسی با مهربانی با او رفتار می کرد.

قلمرو زبانی:

قلمرو ادبی:

نفرین و تحسین ß   تضاد

عزیزی بدان‌جا رسید؛ گفت: «ای روح الله، چرا زبون این ناکس شده ای و هر چند او قهر می کند، تو لطف می فرمایی و با آن که او جور و جفا پیش می برد، تو مهر و وفا بیش می نمایی؟»

عیسی گفت: «ای رفیق! کُلّ اناءٍ یَتَرشَّح بمِا فیه، از کوزه همان برون تراود که در اوست؛ از او آن صفت می زاید و از من این صورت می آید. من از وی در غضب نمی شوم و او از من صاحب ادب می شود. من از سخن او جاهل نمی گردم و او از خلق و خوی من عاقل می گردد.»

قلمرو فکری:

عزیزی به آنجا رسید؛ گفت:«ای روح خدا، چرا به این نامرد دچار شدی و در مقابلش ناتوان شدی و هر چه او خشم از خود نشان می دهد تو با مهربانی برخورد می کنی، و با این که او به تو ستم می کند و آزار می رساند تو مهربانی را در پیش گرفتی؟»

عیسی گفت:«ای دوست من! هر ظرفی آنچه را در خود دارد به بیرون تراوش می کند، از کوزه همان چیزی بیرون می تراود که در آن است؛ از او این ویژگی های بیرون می آید و از من این رفتار. من از او خشمگین نمی شوم و او از من ادب یاد می گیرد. من بخاطر حرف‌های او نادان نمی شوم ولی او از رفتار من عاقل می شود.»

قلمرو زبانی:

قلمرو ادبی:

او جور و ... می‌نمایی؟ ß   شبه سجع

جفا و وفا ß   تضاد، جناس

بیش و پیش ß   جناس

کل اناء یترشح بما فیه ß   تضمین (هر ظرفی آنچه را در آن است تراوش می کند)

می زاید و می آید ß   جناس، سجع

زاییدن ß   تولید شدن

از او آن صفـت ... می آید ß   سجع (پایه سجع: می زاید و می آید)

جاهل و عاقل ß   تضاد